sábado, 10 de diciembre de 2011

Hasta luego...

Wel dyma ni, yr ohebiaeth olaf o'r Wladfa am eleni gydag ambell hanesyn ar ôl i'w hadrodd. Felly bant â ni!

Ma ’na ddwy Eisteddfod dwi heb eu crybwyll eto, sef Eisteddfod y Bobl Ifanc ac Eisteddfod y Wladfa...

Eisteddfod y Bobl Ifanc
Fis Medi cynhaliwyd yr eisteddfod hon ar gyfer pobl ifanc hyd 25 oed, felly’n anffodus, ro’n i bedwar mis yn rhy hen i gystadlu ynddi. Ond doedd hynny ddim yn golygu na fyddai’n rhaid i mi weithio, achos cefais wahoddiad i fod yn feirniad yr adrodd Cymraeg. Er i mi fod yn feirniad yn yr eisteddfodau blaenorol, dyma’r tro cyntaf i mi feirniadu mewn rhagbrofion ac ymddangosodd degau o blant a phobl ifanc ar y llwyfan. Ymgeisiodd 38 yn y gystadleuaeth o dan bedair oed – sut yn y byd mae beirniadu'r gystadleuaeth honno, gwedwch?? Wel, erbyn diwedd y dydd roedd y sawl fyddai’n ymddangos ar y llwyfan drannoeth wedi cael eu dewis.
Am bedwar o’r gloch y diwrnod canlynol, roedd gimnasio y Gaiman dan ei sang gyda chystadleuwyr a chefnogwyr o bob cwr o’r wlad, a’r naws yn gyffro disgwylgar drwy’r neuadd. Ro'dd 'na sglein ar yr eisteddfod hon, ac o'r agoriad hyd ryw hanner nos aeth y cystadlu rhagddo’n llyfn a threfnus – yn ystod yr eisteddfod hon y clywais i’r geiriau ‘caewch y drysau yn y cefn’ a ‘pob chwarae teg i’r cystadleuydd nesaf’ yma am y tro cyntaf, yn Sbaeneg! Yr unig beth do'n i ddim yn hoffi am yr eisteddfod hon oedd fod y beirniaid yn cael eu ffilmio wrth draddodi eu beirniadaethau, a'r lluniau'n cael eu taflu ar sgrin fawr ar flaen y neuadd. Erchyll! Er gwaethaf hynny, a'r ffaith i mi gael trafferth mawr i ddewis enillwyr ar adegau, a druan bach â’r cyfieithwyr wrth i fi lunio beirniadaethau cyn eu newid yn gyfan gwbl, cefais i wir wefr wrth weld plentyn ar ôl plentyn yn dod i’r llwyfan ac yn adrodd cerddi Cymraeg. Ailddechreuodd y cystadlu’n gynnar y prynhawn canlynol, ac er gwaethaf toriad trydan yn ystod un ddawns werin, llifodd y cystadlu’n rhwydd unwaith eto. Cystadleuaeth olaf ond un yr adrodd Cymraeg oedd dan 18oed, a phedwar yn dod i’r llwyfan – roedd y safon mor uchel, fel na allwn i'n lân â dewis enillydd o’u plith! Ro’n i’n chwys domen yn ysgrifennu beirniadaeth, tynnu llinell ddu drwyddi, ysgrifennu beirniadaeth arall, cyn taflu’r papur... A'r arweinwyr yn galw am y feirniadaeth o'r llwyfan ryw hanner dwsin o weithiau cyn i fi fod yn barod i'w thraddodi! Efallai na cha'i wahoddiad nôl y flwyddyn nesaf...

Eisteddfod y Wladfa
Cynhaliwyd uchafbwynt y calendr eisteddfodol dros benwythnos olaf mis Hydref, sef Eisteddfod y Wladfa 2011. Roedd rhai wedi fy rhybuddio i am brysurdeb y cyfnod yma, ond gallai dim fod wedi fy mharatoi ar ei gyfer – bûm yn ymarfer gyda phum côr (dau gôr cymysg, côr merched, côr Capel, côr Saesneg), tair dawns werin, adrodd unigol a chân actol am wythnosau lawer! Ac o’r diwedd, cynhaliwyd bore o ragbrofion yn Nhrelew, a syndod o'r mwyaf i fi oedd cael llwyfan ar ddawns werin ac ar yr adrodd! Dwi heb adrodd ers oeddwn i yn yr ysgol, a'r un oedd y feirniadaeth bob tro - 'Mae angen i Lois bwyllo wrth adrodd'. Felly'r neges o gefnogaeth ges i wrth Mam oedd, 'Cofia adrodd yn araf!' Yn hwyrach y diwrnod hwnnw agorodd deuddydd o eisteddfota yng Nghwlb Racing Trelew. Does dim maes, ond mae ’na gaffi’r tu allan ac ambell stondin y tu fewn - y cystadlu yw’r canolbwynt.
Ac o’r gystadleuaeth gyntaf hyd yr olaf aeth y cyfan yn chwim, a fues i’n rhedeg o gwmpas y lle fel gwallgofddyn yn paratoi ac yn newid ar gyfer y gwahanol gystalaethau! Ynghanol hyn oll, fethais i un gystadleuaeth côr. Prin oedd amser oedd gen i rhwng un gystadleuaeth a’r llall ac ro’n i wedi amseru cyfle yn dda i fynd i’r tŷ bach, newid, cael rhywbeth i’r fwyta, a dychwelyd i’r neuadd mewn pryd. Ond pan agorais i’r drws, welais i’r côr ar y llwyfan yn barod i ganu! O’n i’n teimlo’n swp sâl, a’n trio osgoi’r arweinyddes weddill y noson. Heblaw hynny aeth popeth yn weddol llyfn a llwyddiannus ar y cyfan, gyda’r ymddangosiad cyntaf ar lwyfan yr eisteddfod yn gwisgo poncho’r Orsedd yn ystod seremoni’r Cadeirio – Geraint Edmunds o Drelew, sef Llywydd yr Orsedd oedd yn fuddugol. Roedd hi'n bosib gwylio'r cystadlu yn fyw ar y we gyda llygaid Mam wedi'u gludo i'r sgirn am oriau, ac arhosodd hi ar ei thraed tan rhyw 3 o'r gloch y bore (amser Cymru) i wylio cystadleuaeth yr adrodd - chwarae teg. Cydradd drydydd ges i, gyda llaw - ac o'dd hi braidd yn lletchwith sefyll ar y llwyfan yn aros i ganu gydag un o'r corau wrth i'r feirniadaeth gael ei thraddodi!

Roedd yr Eisteddfod hon yn werth chweil ac o safon uchel iawn! Mae rhestr testunau Eisteddfod y Wladfa 2012 ar gael nawr...

Taith yr Urdd
Daeth criw o 20 person ifanc o wahanol rannau o ogledd Cymru allan yn ddiweddar, ar daith oedd yn cyd-fynd ag Eisteddfod y Wladfa. Ro'dd Iwan a fi wedi llunio amserlen y daith, gyda chyfnod yn yr Andes gyntaf cyn teithio dros y paith i'r Dyffryn at Eisteddfod y Wladfa. Cawson ni lawer o hwyl, a'r amserlen yn llawn dop - ac i ddarllen mwy am y daith, gwelwch adroddiad Anest Evans yn rhifyn cyfredol ‘Clecs Camwy’: www.menterpatagonia.org


Yr Andes
Ges i'r fraint o ymuno â disgyblion 3º Pol Ysgol Camwy ar eu taith i'r Andes ddiwedd mis Tachwedd. Treulion ni'r diwrnod cyntaf yn teithio ar hyd y paith ar y bws, gan stopio mewn gwahanol lefydd ar y ffordd - 'Rocky Trip' sy'n rhan o hanes y Cymru'n croesi'r paith dros ganrif yn ôl, olion paent y brodorion, a bedd arweinydd un o lwythi'r Indiaid. A thrwy'r wythnos buon ni'n ymweld â gwahanol atyniadau - amgueddfeydd, dringo mynyddoedd, rhaeadrau, y parc cenedlaethol, a La Trochita sef trên yn Esquel. Roedd 'na reilffordd yn rhedeg o Borth Madryn at yr Andes ar un adeg, ond yn ystod y 60au neu'r 70au cafodd ei gau - a does dim trenau yn rhedeg yn yr Ariannin, heblaw'r metro yn Buenos Aires, a theithiau byr i ymwelyr fel La Trochita! Felly mynd ar y trên bach stêm yma yw profiad cyntaf, os nad unig brofiad nifer fawr o Archentwyr o deithio ar drên.
Roedd yr wythnos hon hefyd yn cydfynd â dathliadau pen blwydd Trevelin, ar y 25ain o Dachwedd. Yn 1885, teithiodd y 'Rifleros' ar hyd y paith ar gefn eu ceffylau i ddod o hyd i dir ffrwythlon ac ar y dyddiad yma cyrhaeddon nhw gopa Craig Goch a gweld y cwm islaw. Mae'n debyg i un dyn ddatgan, 'Dyma Gwm Hyfryd!' Ac mae'n cael ei adnabod yn ôl yr enw hwnnw fyth ers hynny.
Ac i nodi'r achlysur mae 'na daith yn cael ei threfnu bob 24ain o Dachwedd i ddringo Craig Goch er cof am yr ymsefydlwyr cyntaf hynny. Ond gallwch chi ddim dringo craig ar stumog wag, felly rhaid oedd cael asado! Ac am asado - unwaith oedd y cig yn barod roedd pawb yn heidio ato gyda'i gyllell mew un llaw a darn o fara yn y llall! Wrth gwrs, ddilynais i'r drefn - er o'dd yn rhaid i fi fenthyg cyllell rhywun arall. Wedyn dringo am ddwyawr. Do'dd hi ddim yn hawdd, ond ro'dd cyrraedd y copa ac edrych i lawr dros y cwm yn gwneud pob cam werth chweil - ac ro'n i'n deall i'r dim pam fod yr ardal yn cael ei alw'n Cwm Hyfryd. Y diwrnod canlynol ro'dd gorymdaith trwy Drevelin gyda gwahanol sefydliadau a chymdeithasau'n cymryd rhan, a ches i fenthyg siwmper yr ysgol i orymdeithio gydag Ysgol Camwy! A'r noson honno cawson ni asado arall, lle fuon ni'n chwarae gemau a dysgu 'Hen Wlad Fy Nhadau'! Am wythnos 'piola', diolch yn fawr i Ysgol Camwy a 3º Pol.



Gwasanaeth Nadolig
Cynhaliwyd Gwasanaeth Nadolig y Dosbarthiadau Cymraeg yng Nghapel Bethel Gaiman brynhawn Sul y 4ydd o Ragfyr. Bûm wrthi'n trefnu'r rhaglen gyda Luned, a chwarae teg i bawb am gytuno i gymryd rhan, boed yn ddarllen carol, unawd, darlleniad o'r Beibl, canu offerynnau a phartïon. Oherwydd hynny roedd 20 eitem ar raglen y gwasanaeth, a finnau'n poeni y byddai'n para bron i ddwy awr! Prin oedd seddi gwag y capel, a chymerodd pob un ei dro i berfformio neu ddarllen yn y sedd fawr yn ddidrafferth - a profiad rhyfedd dros ben oedd rhannu neges am y Nadolig mewn fflip-fflops a ffroc haf! Roedd hi'n wasanaeth arbennig, a diolch i bawb a ddaeth i gymryd rhan ac i rannu'r achlysur gyda ni. Nadolig Llawen i bawb!



Audición Radio Chubut
Pan gyrhaeddais i Batagonia ar y 13eg o Fawrth eleni, dywedodd Luned Gonzalez wrtha i na fyddwn i’n cael fy nghyfweld ar y radio’r wythnos honno gan fod yr etholiadau’n cael eu cynnal a phawb yn rhy brysur ar gyfer unrhyw beth arall. Felly er i mi fynd gyda hi a Tegai i’r orsaf radio, ches i ddim siarad. Yn fuan wedi hynny, ddechreuais i weithio ar brynhawniau Gwener, ar union amser y rhaglen radio, felly doedd cyfweliad ddim yn bosib... tan yr wythnos hon! Ro'n i'n llawn cyffro a nerfau wrth gyrraedd yr orsaf, ond ro'dd Luned wedi narbwyllo i na fyddai'r cwestiynau'n rhai cas. A gwir oedd ei gair - holi am y teulu a bywyd yng Nghymru, cyn siarad am y gwaith gyda Menter Patagonia, a rhoi adolygiad ar y pryd o'r rhifyn diweddaraf o 'Clecs Camwy'! A ches i'r fraint o ddewis tair carol i'w chwarae hefyd. Dwi'n teimlo fod y profiad wedi cloi'r naw mis yn dda.

Y Diwedd
Er na fydd yr ysgolion yn cau am ryw wythnos arall, mae gweithgareddau Menter Patagonia wedi dod i ben am y flwyddyn! Cawson ni bicnic gydag ôl-feithrin yr Hendre, gweithdai gydag Ysgol Feithrin y Gaiman, coginio bisgedi gydag ôl-feithrin y Gaiman, gemau a phicnic gyda Chylch Chwarae Dolavon, a te parti gyda Sgwrs Trelew!

A nos Lun nesaf (12 Rhagfyr), bydd Iwan a fi'n cloi gweithgarwch Menter Patagonia am y flwyddyn gyda Noson Gymraeg yn Buenos Aires - ry'n ni'n edrych mla'n yn fawr at gwrdd â nhw.

Mae'r naw mis diwethaf wedi bod yn aruthrol. Felly diolch i bawb am eu croeso, eu cyfeillgarwch, a'u cefnogaeth - heb hynny buasai ngwaith i wedi bod yn anodd dros ben. A gobeithio fod y blog yma wedi dangos fod 'na fwy i Batagonia na the, cacs, paith, capeli, gauchos ayyb - mae'n gymaint mwy na hynny, a dwi'n edrych ymlaen yn barod at ddychwelyd fis Ebrill. Felly tan hynny:

Hasta luego! x

viernes, 9 de diciembre de 2011

Camwy, Cacs, Cerddi, Comodoro...

Dwi wedi bod wrthi fel lladd nadredd dros y misoedd diwethaf, sy'n golygu fod llawer o bethau i'w nodi ond diffyg amser i wneud hynny! Felly o'r diwedd, ddeuddydd cyn i fi adael y Gaiman dyma ambell beth sydd wedi nghadw i'n brysur yn ddiweddar...

Ysgol Camwy
Ddechrau mis Medi wnes i rywbeth na fydden i erioed wedi meddwl y buaswn i'n ei wneud - rhoi gwersi Saesneg! Gan fod athrawes Saesneg Ysgol Camwy wedi cael llawdriniaeth roedd angen rhywun i gyflenwi, ac mae'n debyg mai fi oedd y person mwyaf cymwys yn yr ardal oedd ar gael! Prin dwi'n siarad Saesneg yng Nghymru, heb sôn am yn yr Ariannin. Mae pob disgybl yr ysgol - rhyw 200 - yn mynychu dosbarthiadau Saesneg, a finnau erioed wedi dysgu dosbarth o'r blaen, roedd wynebu ystafell o bobl yn eu harddegau yn agos at fod yn frawychus, ac ro'dd rhyw 35 mewn un dosbarth! Ond rhwng 8.00 a 1.10 am bythefnos bues i'n mynd o un dosbarth i'r llall wedi fy arfogi gyda llyfrau gwaith. Dechreuais i bob dosbarth gyda sesiwn holi ac ateb er mwyn iddyn nhw ymarfer eu Saesneg - gweithiodd hyn yn dda gan eu bod yn fwy awyddus i siarad na gwneud gwaith, a chefais i'r cyfle i i'w haddysgu am Gymru, y Gymraeg, y diwylliant a'r traddodiadau Cymreig, a gwaith Menter Patagonia. Mae'n siŵr gen i mai dyma'r tro cyntaf i Saesneg gael ei dysgu trwy gyfrwng y Gymraeg yn yr ysgol, a thu hwnt i Gymru o bosib, a dwi'n credu fod rhai o'r disgyblion wedi cael sioc. Roedd rhai eisiau gwella eu Cymraeg yn hytrach na'u Saesneg, a gwnes i ddim eu rhwystro yn y hynny o beth... Do'dd y profiad ddim mor frawychus â hynny - fwynheais i'n hunan mewn gwirionedd. Mae'n debyg fod rhai ohonyn nhw wedi mabwysiadu fy acen Saesneg i ar ôl hyn, gan bwysleisio'r cytseiniaid - yn enwedig yr 'r'! Wel, os oes rhaid iddyn nhw ddysgu Saesneg, o leiaf maen nhw'n ei siarad gydag acen Gymraeg!

Sadwrn Siarad Madryn
Cynheliais fore o weithgareddau cyfrwng Cymraeg ym Mhorth Madryn fis Medi, a daeth criw o bobl i Dŷ Toschke i sgwrsio yn Gymraeg - dros frecwast oedd wedi'i baratoi gan rai o'r gwragedd! Ar ôl cyflwyno'n hunain a dod i adnabod ein gilydd yn well trwy weithgareddau sgwrsio, cawson ni gyfle i holi'r athrawes Gymraeg, Lorena, am ei chyfnod yng Nghymru ar gwrs Cymraeg yng Nghaerdydd. Wedyn ddarllenon ni bytiau o 'Clecs Camwy' dros baned arall o de, cyn defyddio'r darnau'n sail i gemau geiriau - a throdd ambell un at Gornel y Plant! Cawson ni wahoddiad i de arbennig yn y prynhawn, a derbynion ni'n llawen. Daeth y cwrs coginio i ben ddiwedd Awst, felly roedd cyfle i'r myfyrwyr roi cynnig ar y ryseitiau. A bois bach, am wledd - pice'r maen, bara cartref, teisen ddu, crempogau bach, bara llechwan, teisen hufen, teisen blât... Seren aur i bob un! Derbyniodd pob un dystysgrif a llyfr ryseitiau sy'n cynnwys holl ddanteithion y cwrs. A chwarae teg, fel diolch i ni am gynorthwyo gyda'r Gymraeg, derbynion ni gopi o'r llyfr ryseitiau hefyd. Dwi'n edrych ymlaen at roi cynnig ar y deisen hufen a'r deisen ddu (fy ffefryn) pan fydda i adre!


Eisteddfod Dwp
Mae calendr y Wladfa wirioneddol yn llawn eisteddfodau, ac ychwanegais i un at y casgliad. Nid eisteddfod gyffredin mo hon... ond Eisteddfod Dwp! Daeth criw da i Gwalia Lân y Gaiman, a rhannwyd yn ddau dîm - ‘Tello’ a ‘Fontana’. Cafodd pawb lawer o hwyl a sbri wrth i’r ddau dîm fynd benben â’i gilydd mewn cystadlaethau go anghyffredin... canu gwaethaf, adrodd dros 100 oed, dawnsio Tango, bwyta cracyrs, a garglo ‘Sosban Fach’. Paratôdd y ddau dîm eu fersiynau unigryw o’r Haca hefyd, y naill yn seiliedig ar ‘Calon Lân’ a’r llall ar ‘Mochyn Du’! ‘Y Lludw’ oedd testun amserol y sgets, a daeth y cystadlu i ben gyda chystadleuaeth y corau.
Ond yn hytrach na’r pedwar llais arferol, roedd gofyn i’r cantorion ganu fel anifeiliaid. Roedd yr ystafell yn debycach i fuarth fferm na bwyty, a go brin fod ‘Hen Wlad Fy Nhadau’ erioed wedi cael ei chanu gan ddefaid, ieir, gwartheg, cŵn, a moch o’r blaen! Roedd y pwyntiau’n agos iawn drwyddi draw, a’r canlyniad yn dibynnu’n llwyr ar y gystadleuaeth olaf. Trwy gydol yr eisteddfod, bu’r ddau dîm yn brysur iawn yn cyfansoddi cerdd, a’r llinell gyntaf a roddwyd oedd ‘Nos Iau yn Gwalia Lân’. Cyhoeddodd y beirniad (Nia) mai cerdd tîm ‘Fontana’ oedd yn cipio’r wobr yn y gystadleuaeth hon, ac felly’n ennill yr eisteddfod - o drwch blewyn!

Yr Orsedd
Fis Hydref daeth un o uchafbwyntiau nghyfnod i ym Mhatagonia, ac un o anrhydeddau mwya 'mywyd i, sef cael fy nerbyn i Orsedd y Wladfa. Eleni roedd yr orsedd yn dathlu deng mlynedd ers ei hailsefydlu, a deuddeg ohonon ni’n cael ein derbyn. Mae Meini’r Orsedd yn y Gaiman, felly ymgynnull yng Nghapel Bethel ben bore i gael ein gwisg a dysgu trefn y seremoni. Yn wahanol i Orsedd Cymru mae gwisg pawb yr un peth, sef ‘poncho’ glas, ac yn hytrach nag Archdderwydd, Llywydd yr Orsedd sy’n arwain y seremoni - y Llywydd Dros Dro yw Ivonne Owen, sef perchennog fy llety, a’r unig wahaniaeth yn ei gwisg hi oedd ei bod hi’n gwisgo coron. Unwaith i bawb gael eu ponchos roedd yn rhaid paratoi at yr orymdaith – y gauchos Cymreig yn arwain ar gefn eu ceffylau gan chwifio baneri Cymru a’r Ariannin, gydag aelodau presennol yr Orsedd a’r aelodau newydd yn eu dilyn fesul pâr o’r Capel at Feini’r Orsedd, a’r dawnswyr y tu ôl i ni. Roedd aelodau o’r orsedd yng Nghymru, a’r Archdderwydd yn bresennol er mwyn nodi’r garreg filltir hon. Safai rhesi o bobl yn gwylio neu’n tynnu lluniau wrth i ni gerdded heibio, a thyrfa wedi ymgynnull wrth y meini. Mae Pwyllgor yr Orsedd wedi derbyn nawdd i ddatblygu Cylch yr Orsedd, ac er nad yw’r gwaith wedi cael ei gwblhau eto roedd y safle wedi ei gweddnewid. Ar ôl canu anthem yr Ariannin, ychydig eiriau gan y Llywydd, a chân gan y côr merched (ro’n i fod i ganu gyda nhw, ond yng nghanol yr holl gynnwrf wnes i ddim cyrraedd!), cawson ni ein derbyn un ar y tro. Ro’n i’n sefyll gydag Iwan a’r ddau ohonon ni’n aros dan boeni y bydden ni’n baglu. Daeth un o’r tywyswyr aton ni a gofyn, ‘Pwy sydd nesaf?’ ond doedd gennym ni ddim syniad. Felly edrychodd ar y rhestr cyn dweud, ‘Lois Dafydd, ti sydd nesaf!’ Ar hynny tywysodd fi at rimyn y cylch, pan glywon ni lais yn datgan o’r canol, ‘Nawr rydw i’n cyflwyno... Iwan Madog!’ Wel, chwarddodd Iwan yn uchel a gamais i’n ôl ar flaenau fy nhraed gan obeithio nad oedd unrhyw un wedi sylwi ar y camgymeriad... Pan ddaeth fy nhro i go iawn, cefais fy nhywys yr eildro at y rhimyn lle’r oedd y cledd yn cael ei dal fel mynediad i’r cylch, a Cheidwad y Cledd, Benito Jones, yn gofyn a ydw i’n barod i ymroi i ddatblygiad y Gymraeg a’r diwylliant Cymreig yn y Wladfa. Pan gytunais i, codwyd y cledd gan agor y ffordd i mewn i’r cylch. Tra cherddwn i at y canol, darllenai Alwen Green bwt amdana i cyn cyhoeddi fy enw barddol, sef Lois Tŷ Glas. Dewisais yr enw yma’n syml iawn gan ein bod ni’n byw mewn tŷ glas yn Bow Street. Dyna lle ces i fy magu, lle dysgais i’r Gymraeg o'r crud, a lle ces i fy nhrwytho yn hanes, llên, diwylliant a thraddodiadau Cymru - bydda i’n fythol ddiolchgar i’n rhieni i am y fagwriaeth honno i fi, Esyllt, Gwenno, a Gwion.

Juan y Gwanaco
Mae eisteddfodau’n chwarae rhan bwysig ym mywyd diwylliannol y Wladfa gyda saith ohonyn nhw wedi cael eu cynnal eleni. Yn amlwg, mae angen dewis darnau gosod ar gyfer y gwahanol gystadlaethau ac anodd yw dod o hyd i gerddi Cymraeg addas i blant a phobl ifanc eu hadrodd gan fod llawer ohonyn nhw’n crybwyll pethau sy’n gwbl amherthnasol i fywyd y Wladfa, e.e. Nadolig gwyn a gaeafau oer. Felly ers rhyw ddwy flynedd mae Esyllt Roberts wedi bod yn gweithio ar gyfrol o farddoniaeth er mwyn diwallu’r angen yma. Cafodd y gyfrol, ‘Juan y Gwanaco a cherddi eraill’ ei lansio yng Nghapel Bethel i gydfynd â dathliadau 10 mlwyddiant Gorsedd y Wladfa, gyda darlleniadau o’r gyfrol a pherfformiad gan Gôr yr Urdd. Yn y gyfrol mae cerddi am anifeiliaid sy’n byw ym Mhatagonia (gwanaco, dulog, pengwin), bwydydd Archentaidd (empanadas, milanesas, jam llaeth), a gwahanol ardaloedd sydd yn y Wladfa (Dolavon, Drofa Dulog, Porth Madryn). Mae’n addas i ddarllenwyr ac adroddwyr rhwng 4 a 25 oed, yn ddysgwyr neu siaradwyr Cymraeg, gyda chyfranwyr o’r Ariannin a Chymru – un ohonyn nhw’n byw yn y Gaiman, ond yn wreiddiol o Bow Street...

Comodoro
Fe'n rhwystrwyd rhag ymuno â dathliadau Gŵyl y Glaniad Cymdeithas Gymraeg Comodoro gan eira fis Gorffennaf, felly ro'n i'n benderfynol o fynd yno cyn gadael Patagonia. A dwi'n falch dros ben i ddweud fod hynny wedi cael ei wireddu'n ddiweddar!
Datblygodd Comodoro yn sgil darganfod olew yn yr ardal, ac mae’r ddinas wedi tyfu’n aruthrol ar lan y môr. Ar ôl pedair awr yn y car (sy’n debyg i daith 10 munud ar ôl teithio ar fws am 37 awr), cwrddon ni a’n ffrind Agustina sy’n dysgu dawnsio gwerin yno ac wedi bod ar ysgoloriaeth i Goleg Llanymddyfri eleni. Aeth hi a ni am dro o amgylch y ddinas cyn mynd draw at Ganolfan Dewi Sant.
Ymunodd criw â ni yno ar gyfer diwrnod o weithgareddau, gyda’r siaradwyr mwyaf rhugl yn ymuno mewn Sadwrn Siarad. Ar ôl sesiwn holi ac ateb, cymeron ni ein tro i ddarllen am lansiad ‘Juan y Gwanaco a cherddi eraill’ yn Clecs Camwy, cyn troi at y gyfrol ei hun i ddarllen rhai o’r cerddi. Joio! Erbyn diwedd y sesiwn yma, cyrhaeddodd y criw dawnsio gwerin Tân Bach a gan fod yr haul yn gwenu’n braf daeth pawb at ei gilydd yn yr ardd. Ar ôl iddyn nhw gystadlu Eisteddfod y Wladfa (maen nhw yn ddawnswyr gwefreiddiol, ac enillon nhw yn ein herbyn ni!) a chwrdd â chriw yr Urdd, mae’n nhw’n awyddus dros ben i ddysgu Cymraeg. Felly ers hynny mae naw ohonyn nhw, rhwng 14 ac 18 oed, wedi bod yn mynychu dosbarthiadau gydag Agustina! Ddechreuon ni trwy gyflwyno ein hunain a’n gilydd trwy daflu pêl mewn cylch, ac er mwyn dod i adnabod ein gilydd yn well rhannwyd yn barau a dilyn sgerbwd o sgwrs ar ddarn o bapur. Ro’n i wedi mynd â’r parasiwt lliwgar gyda fi, a chyffro’r criw yma cymaint â chyffro’r Cylch Chwarae! Felly dysgu’r lliwiau a rhedeg fel pethau gwyllt – diolch byth nag o’dd gwynt enwog Comodoro yn chwythu’r diwrnod hwnnw, neu pwy a ŵyr i le fydden ni wedi hedfan! Ar ôl picnic bach, cawson ni sesiwn holi ac ateb arall i ddod â’r gweithgarwch i ben.
Ro’dd gweld diddordeb a brwdfrydedd y criw yma yn y Gymraeg, a’u hawydd i ddysgu’r iaith wirioneddol yn ysbrydoledig! Felly dwi'n gobeithio y gallwn ni drefnu mwy o weithgareddau'r flwyddyn nesaf.

Ac ar hynny, hoffwn gloi’r rhifyn yma o’r blog – bydd un arall cyn i mi adael – gyda’r newyddion y bydda i’n dychwelyd i Ddyffryn Camwy gyda Menter Patagonia y flwyddyn nesaf!